Кніга Андруся Горвата «Радзіва Прудок» - адно з самых якія абмяркоўваюцца твораў сучаснай беларускай літаратуры. Давайце разам паспрабуем зразумець, у чым феномен Горвата і чаму гледачы раскупілі усе квіткі на паказы.
Наш сучаснік, Андрусь Горват, яшчэ тры гады таму працаваў дворнікам у Купалаўскім тэатры. Улетку 2015 года Горват звольніўся з тэатра і з'ехаў на ПМЖ у вёску Прудок. Яго запісы ў фэйсбуку, якія распавядалі пра жыццё ў Прудке, сталі збіраць ўсё большую аўдыторыю. Паступова з іх склалася кніга. Якая выйшла ў канцы 2016 года, яна разам з казой цёткай і іншымі героямі ўварвалася ў 2017-м у масавую культуру і пабіла рэкорды па хуткасці продажаў: за адзін дзень прэзентацыі дадрукаваць накладу разышлося 700 асобнікаў, а агульны наклад склаў каля 3 тысяч.
Абсалютна нацыянальная гісторыя
“Увогуле, спектакль мяне пакінуў пад уражаннем, пасля якога хацелася плакаць ад радасці, што пабачыў яго”.
«Радзіва Прудок» - гісторыя абсалютна нацыянальная, і яе поспех сярод беларусаў па-свойму заканамерны. Беларусы, масава з'ехалі з вёсак у гарады, знайшлі ў кнізе тое, што шукалі: і лад страчанага раю, і ідэальнае месца, куды кожны другі суайчыннік марыць пераехаць (але амаль ні ў кога не атрымаецца). Закрашаная горватовской іроніяй і яркімі, каларытнымі персанажамі, гэтая гісторыя знайшла свайго чытача. А неўзабаве і гледача.
Рэжысёрскі дэбют
Для Рамана Падаляка «Радзіва Прудок» - рэжысёрскі дэбют, але прыход зоркі Купалаўскага тэатра ў новую прафесію па-свойму заканамерны. У сваіх лепшых ролях (да прыкладу, у спектаклях «Востраў Сахалін» або «Дзікае паляванне караля Стаха") Падаляка прымушаў ўспомніць герояў Смактуноўскага, рэфлексіўных інтэлігентаў з вялізнымі наіўнымі, а часам і шалёнымі вачыма. Для такіх акцёраў трэба ствараць асобны рэпертуар, але, на жаль, патэнцыял і дыяпазон Падаляка ў тэатры выкарыстоўваецца не ў поўную сілу. Зрэшты, у адваротным выпадку яго рэжысёрскага дэбюту магло і не быць.
Сюжэт
“Вельмі моцнае ўражанне. Настойліва раю”.
Аўтары інсцэніроўкі (сам Падаляка і выканаўца галоўнай ролі, акцёр Міхаіл Зуй) паважліва паставіліся да тэксту Андруся Горвата, перадаўшы дух аўтара, яго іранічнасць і, што вельмі важна, самаіранічная. Пры гэтым Падаляка і Зуй непазбежна зрабілі акцэнт на пэўных момантах і матывах (напрыклад, космасе). Гэты сімвал выкарыстоўваецца з усёй магчымай сур'ёзнасцю і часам празмерна прама. Касмічная тэма знаходзіць адлюстраванне і ў стыльных строях (мастачка Кацярына Шымановіч), стылізаваных пад скафандры (нагадаем, што касманаўт у скафандры быў намаляваны на вокладцы кнігі), і на агульнай прасторы малой сцэны, вырашанай праз зорнае касмічнае неба. Як мінімум гэта проста прыгожа.
Праз космас трактуецца і лёс галоўнага героя. Яго вяртанне ў Прудок можна ўспрымаць як другое нараджэнне. Фінал, калі Андрусик Іванавіч зноў апранае скафандр, сімвалізуе ці то сыход у іншы свет, то палёт у іншую Сусвет. А паміж гэтымі двума падзеямі герой паспявае пражыць у вёсцы жыццё яркую, насычаную ўнутранымі падзеямі.
Акцёры ў спектаклі
У спектаклі "Радзіва Прудок " 15 роляў, якія выконваюць усяго тры чалавекі.
Галоўную ролю ў спектаклі гуляе акцёр Міхаіл Зуй. Ён-аўтар кнігі, ад асобы якога ідзе апавяданне.
Па словах Рамана Падалякі, поўная падрыхтоўка спектакля ад задумы і напісання інсцэніроўкі сумесна з Міхаілам Зуем да тэхнічнай рэалізацыі і акцёрскай працы заняла ў творчай групы каля паўгода, уключаючы тры месяцы рэпетыцый.
Дзмітрый Ясяневіч у спектаклі "Радзіва Прудок" - перакладчык, Пятро, лётчык, жук, дзядзька Коля і Шура.
Восем роляў згуляла ў спектаклі Святлана Анікей, якая стварыла яркія і запамінальныя вобразы сваіх герояў. Сярод іх-цётка Дуня, паштарка, прадаўшчыца козы і баба Параска.
Асоба Купалаўскага ў спектаклі
Вяртанне галоўнага героя ў родную вёску стала адным з водападзелаў спектакля. Пачатак адкрыта наладжвала на пазітыўны лад. Сцэны, дзеянне якіх непасрэдна адбывалася ў Купалаўскім тэатры, радавалі досціпам і разняволенасці. У эпізодзе, калі на вартаўніка і яго шкарпэткі прыходзіць паглядзець кітайская дэлегацыя, рэжысёр - хоча ён таго ці не - услед за аўтарам кнігі стварыў іранічную і самаіранічная міфалогію Купалаўскага тэатра, часткай якога ён з'яўляецца. Гэтак жа дасціпна і вынаходліва былі вырашаны і мінскі быт героя, і сцэна «транспарціроўкі» Андрусика Іванавіча ў вёску, і яго першыя крокі дома.